Vị thành niên, độ tuổi từ 12 tới 18 là giai đoạn con bắt đầu hình thành bản sắc cá nhân, có thế giới quan riêng, suy nghĩ riêng và cả những cảm xúc rất khó gọi tên. Cũng từ đây, con không còn tâm sự nhiều như trước, thậm chí có xu hướng giữ mọi chuyện cho riêng mình và né tránh khi cha mẹ hỏi chuyện.
Nhiều phụ huynh khi tìm đến Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare đầy băn khoăn:
– Trước đây, có chuyện gì con cũng kể. Nhưng từ khi lên cấp 2, mẹ nhận thấy con ít tâm sự hẳn. Nhiều khi mẹ cũng gặng hỏi, thủ thỉ với con, muốn nghe con tâm sự nhưng giấu, không muốn nói với mẹ.
Một phụ huynh khác nửa đùa nửa thật, những câu từ ẩn chứa nhiều trăn trở:
– Tầm này trẻ con nó tin bạn bè nó hơn cả mình.
Sự im lặng, né tránh gần gũi của con khiến nhiều phụ huynh cảm thấy hụt hẫng, lo lắng và đôi khi là cả bất lực. Cha mẹ hãy cùng BrainCare phân tích vấn đề này dưới góc nhìn tâm lý học phát triển để hiểu đúng và đồng hành cùng con tốt hơn nhé!
Im lặng không đồng nghĩa với tiêu cực
Theo tâm lý học phát triển, việc trẻ từ 12-18 tuổi giảm nhu cầu tâm sự với cha mẹ là xu hướng tâm sinh lý tự nhiên tất yếu. Từ khoảng 12 tuổi trở đi, não bộ của con bắt đầu tập trung mạnh mẽ vào những câu hỏi mang tính định hình bản sắc cá nhân như: Tôi là ai?
Việc chia sẻ có chọn lọc, thậm chí là tạo ra một khoảng cách nhất định với cha mẹ là một phần tự nhiên của quá trình hình thành tư duy suy nghĩ riêng của con. Lúc này đây, con đang dần trưởng thành, dần trở nên độc lập về tư duy với cha mẹ. Nếu ở những năm đầu đời, cha mẹ (đặc biệt là mẹ) là điểm tựa an toàn, là cả thế giới của con, thì ở giai đoạn vị thành niên (12-18 tuổi), con bắt đầu tách khỏi cha mẹ để xây dựng bản sắc cá nhân và thế giới nội tâm của riêng mình.
Tuổi dậy thì - giai đoạn nhạy cảm nhất
Song song với quá trình hình thành bản sắc cá nhân, đây cũng là giai đoạn tâm lý con chưa ổn định, cảm xúc của con thay đổi thất thường và vô cùng nhạy cảm với phản hồi từ cha mẹ và những người xung quanh.
Nghiên cứu của Đại học Oxford cho thấy: não bộ của trẻ vị thành niên 12-18 tuổi có phản ứng cảm xúc mạnh mẽ hơn người trưởng thành khi “bị”nhận xét, phản hồi từ cha mẹ, thầy cô. Nguyên nhân là do các vùng não liên quan đến cảm xúc, đặc biệt là amygdala (hạch hạt nhân) vẫn còn đang trong quá trình hoàn thiện.
Vì vậy, một câu nói vô tình hoặc một phản ứng thiếu tinh tế có thể gây ra tổn thương sâu sắc cho con. Điều này lý giải vì sao con dần ngại tâm sự, vì sợ bị nhận xét, sợ bị tổn thương. Đó là một cơ chế tự bảo vệ tâm lý, giúp con bảo vệ “ cảm xúc” của mình.
Khi sự im lặng là dấu hiệu cảnh báo của các vấn đề tâm lý
- Trên thực tế, BrainCare đã tiếp cận không ít các ca tâm lý trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc rối loạn căng thẳng sau sang chấn, bạo lực học đường, thậm chí là bị xâm hại mà cha mẹ không hề hay biết chỉ vì con im lặng chịu đựng.
- Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Đặng Minh Khuê – chuyên gia tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare chia sẻ: “Nếu phụ huynh thấy con đột nhiên im lặng bất thường trong một thời gian, phụ huynh cần hết sức lưu ý quan sát con. Nếu đi kèm với các biểu hiện như chán ăn, sức khỏe suy giảm, mất tập trung trong học tập, thu mình, tránh né những người xung quanh (như gia đình, bạn bè…), có khả năng rất cao con đang gặp vấn đề tâm lý nghiêm trọng.”
Việc lắng nghe con, quan sát con và không phán xét con là vô cùng quan trọng. Chỉ khi được lắng nghe, thấu hiểu mà không bị phán xét, răn dạy, con mới cảm thấy an toàn mà chia sẻ với cha mẹ.
Thông điệp dành cho cha mẹ
Khi bước vào tuổi vị thành niên, việc con im lặng, không còn tâm sự với cha mẹ và thậm chí là tránh né, ngại nói chuyện với cha mẹ là một hành vi tự nhiên.Lúc này đây, việc cha mẹ gặng hỏi, thậm chí là mắng mỏ, phán xét, so sánh con chỉ càng khiến con cảm thấy cha mẹ không còn “an toàn” và càng rời xa cha mẹ. Điều con cần là một cánh cửa luôn mở, ở đó có cha mẹ với sự kiên nhẫn, bình tĩnh, bao dung và yêu thương đủ lớn. Chỉ khi được lắng nghe chân thành, không phán xét, không dạy dỗ, con mới sẵn sàng mở lòng. Và khi con sẵn sàng, cha mẹ sẽ là điểm tựa, là người con muốn tâm sự, sẻ chia nhất.
Nếu nhận thấy con đang có các biểu hiện tâm lý bất thường như , thu mình, tránh né những người xung quanh, chán ăn, sức khỏe suy giảm, mất tập trung trong học tập, cha mẹ đưa con đi đánh giá, tham vấn và trị liệu tâm lý với các chuyên gia càng sớm càng tốt.. Tại Viện Tâm lý Giáo dục BrainCare, với đội ngũ Tiến sĩ, Thạc sĩ giàu kinh nghiệm trong tham vấn, trị liệu tâm lý, chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành, lắng nghe bạn và gia đình để giải quyết tận gốc rễ các vấn đề tâm lý. Hãy đến với BrainCare, vì tương lai bình an và hạnh phúc của con.
Đánh giá và trị liệu tại Braincare
Chúng tôi có đội ngũ chuyên gia tâm lý, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm đánh giá, tham vấn, trị liệu, chẩn đoán uy tín, mang đến lợi ích cho khách hàng.
BrainCare hướng tới trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu về lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ tinh thần tại Việt Nam, làm thay đổi thói quen và nhận thức của người Việt Nam trong việc chú trọng sức khỏe tinh thần và tìm kiếm sự trợ giúp khi cần thiết. Braincare “Vì cộng đồng hạnh phúc hơn từng giây”.
