Đứa trẻ lúc nhỏ càng ngoan, lớn lên lại có nhiều vấn đề về tâm lý – Bạn tin không?

Có phải những biến cố đã làm chúng biến chất? 

Bởi vì “đè nén”.

• Những đứa trẻ lúc nhỏ biểu hiện càng ngoan ngoãn, hiểu chuyện không phải là đạt đến một tầm nhận thức tâm lý nào đó. Mà là đè nén chính mình, vâng theo quy tắc, nghe lời người lớn.

• Lấy ví dụ từ câu chuyện có tên: “Cọc gỗ nhốt voi”

• Con voi thì ai cũng biết: rất to, rất khoẻ mạnh. Mọi người có để ý con voi được trói bởi thứ gì khi huấn luyện không? Đó là một cái cọc gỗ. Thông thường, người huấn luyện voi chỉ cần cắm trên mặt đất một cái cọc gỗ có kéo xích sắt hoặc dây thừng sau đó buộc vào một chân voi thì có thể khiến voi đứng yên tại chỗ. Câu hỏi đặt ra là: “Con voi bự như vậy, mạnh đến nỗi có thể nhổ luôn một cái cây lên. Vậy tại sao lại bị trói bởi cây cọc nhỏ xíu như vậy”?

Lý do đơn giản:

• Lúc đầu con voi còn nhỏ, sức lực vẫn còn yếu ớt. Dùng xích sắt trói nó vào cái cây hay cái cọc gỗ mà nó không giãy ra được. Vì để được tự do, voi sẽ dốc hết sức kéo đứt dây xích. Nhưng nó còn quá nhỏ, cho dù vật lộn như thế nào cũng chẳng thấm vào đâu cả, thậm chí bàn chân bị trầy ra máu, đau đớn không thôi.

• Dần dần, con voi nhỏ hiểu được làm như vậy chẳng có tác dụng gì. Chỉ cần bị trói vào cọc gỗ thì chắc chắn sẽ ngoan ngoãn đứng yên một chỗ. Mãi đến khi con voi lớn lên rồi thì lòng tin này vẫn như cũ, không hề dao động lung lay. Nói theo thuật ngữ tâm lý học thì đây là “Thói quen bất lực”.

• Con người cũng vậy. Lúc nhỏ tò mò với mọi thứ, cứ muốn đi tìm tòi, nếm thử. Nhưng những hành động đó luôn đi kèm với nguy hiểm, thậm chí là bị thương. Bố mẹ dạy con cái “hiểu chuyện”, “nghe lời”, vì bảo về an toàn của con trẻ mà uốn nắn chúng, hết lần này đến lần khác cấm đoán.

• Lúc đi học, bố mẹ dặn chúng ta phải nghe lời giáo viên. Khi ở nhà, dù vô tình hay cố ý, người lớn vẫn nhắc đi nhắc lại những câu sau:

• “Con phải nghe lời, phải hiểu chuyện”

• “Nếu con không nghe lời mẹ, mẹ sẽ không yêu con nữa, mẹ sẽ đem con đi cho người khác”

• “Nếu con nghe lời, mẹ sẽ mua đồ chơi cho con, cho phép con xem phim hoạt hình, mua đồ ăn cho con…”

• Lúc gặp gỡ họ hàng cũng sẽ so sánh con cái với nhau, xem thử coi con nhà ai ngoan hơn, học giỏi hơn. Sự phán đoán đúng sai, hiền ác của trẻ con đa phần ảnh hưởng từ bố mẹ, thầy cô giáo và từ những đánh giá thế giới bên ngoài. Phản hồi của những yếu tố ngoại vi nói cho chúng biết được khen là tốt, bị ghét bỏ là xấu. Nói cho chúng phải nghe lời, phải hiểu chuyện thì người lớn mới đau lòng, mới yêu thương chúng. Quy tắc này giống với việc dùng cọc gỗ trói voi vậy.

• Trẻ con rất thông minh, thông minh đến nỗi chúng biết tham gia cộng đồng trao đổi kiến thức để phát triển bản thân.

Vậy mà, hết lần này đến lần khác nhận được phải hồi từ thế giới bên ngoài thì chúng biết rằng: người lớn đều thích trẻ con nghe lời, nghịch ngợm và chống lại thì phải bị phê bình và trách mắng. Cho nên các em học được cách đề nén cảm xúc của mình, cố gắng ra vẻ ngoan ngoãn. Như vậy, sau khi lớn lên, chúng sẽ sẽ thành nhóm người được gọi là “người tốt” không biết từ chối người khác, khiến chính nó mệt không chịu nổi.

Mặt khác, bản tính của con người là khát vọng được tự do. Lúc nhỏ bị cọc gỗ kiềm chế, không có cách nào thoát ra bản tính. Sau khi lớn lên sẽ trở thành muôn dạng hình thức, đi về tính cách ngược lại với lúc ấu thơ.